Mô hình nuôi ong mật của anh Trần Văn Thiện, thôn Suối Phèn, xã Sơn Long, Sơn Hòa, Phú Yên
Con ong bé nhỏ chuyên cần
Mải mê bay khắp đồng gần, rừng xa
Ong đi tìm hút nhụy hoa
Về tìm mật ngọt thật là đáng khen.
Vũ Quang Vinh
Mùa đông chuẩn bị qua, mùa xuân lại đến, chúng ta cần tìm cho mỗi nhà một tổ ong mật để đầu xuân thêm rộn ràng vui tươi và đầy mật ngọt. Không chỉ có “đất lành chim đậu” mà cả con ong cũng thế: đất lành ong tụ về làm tổ.
Hôm nay tôi xin kể về một người có cách mời ong về nhà “lạ đời”.
Tôi có người bạn sống tại cao nguyên Vân Hòa, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên, Anh ấy có cách "hánh ong" của riêng mình thật đơn giản mà đạt hiệu quả cao.
Tại đây, vào mùa vụ lúc ong chia đàn, khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 9 âm lịch, ong thường tìm nơi thích hợp để làm tổ. Anh đặt các "ngôi nhà ong" ở nơi kín đáo, sạch sẽ, khô ráo như hốc cây to hay xung quanh nhà, vườn cây tạp.... để mời ong về ở và bắt đầu vụ ong mới.
"Ngôi nhà ong" của anh thật đặc biệt và không giống bất kỳ ai. Nó được anh làm từ vật liệu sẵn có trong gia đình đó là các chậu hoa kiểng bỏ đi. Mỗi "ngôi nhà ong" được làm từ hai chậu kiểng úp ngựơc vào nhau, có một đoạn kẽ hở khoảng 6mm và dài khoảng 10cm để ong ra vào, phía trên và dưới hàn kín lại. Các "ngôi nhà ong" được anh kê cao, đặt nơi mát mẻ xung quanh nhà, vườn...
Tôi hỏi sao anh tự nhiên có cách làm đơn giản mà hiệu quả như thế?
Anh kể: Đầu năm 2021, vô tình lấy chậu hoa cũ để trồng mai, vợ chồng mình phát hiện có tổ ong đang làm mật trong một cái chậu lật úp bên bờ rào mát mẻ. Thấy thế, hai vợ chồng bèn nhẹ nhàng khiêng lên và ghép thêm vào một cái chậu khác cho không gian lớn hơn và để bảo vệ đàn ong. Đến tháng 7, chúng tôi ra xem thì thấy tổ ong to và đầy mật, thật bất ngờ. Nhưng vì nuôi một tổ nên năm ấy, hai vợ chồng nhất quyết không lấy mật mà để cho vui nhà vui cửa.
Năm 2022, thấy ong tách đàn nhiều, lúc rảnh rổi, vợ chồng tôi thống nhất làm thêm 10 cái "ngôi nhà ong" nữa để xung quanh nhà và vườn. Sau hai tháng, chúng tôi kiểm tra và thật bất ngờ, ong đã đến ở 9/10 tổ. Từ đó dến nay, lúc nào rảnh vợ chồng tôi đều làm thêm những "ngôi nhà ong" để thu hút thêm nhiều đàn ong mới. Mỗi "ngôi nhà ong" đặt cách nhau từ 1,5m đến 2,0m; có mái che mưa, che nắng đơn sơ từ vật liệu bỏ đi; chú ý đừng để ngã đổ khi có gió to, mưa lớn vì dễ tan đàn hỏng tổ.
Tôi phân vân về việc anh có đặt những "ngôi nhà ong" ngoài rẫy thì đưa về bằng cách nào?
Vợ chồng anh cùng cười lớn: "Giờ bác hỏi nghĩ lại mà mắc cười quá. Lần đầu tiên hai vợ chồng đem xe máy ra chở về tới nhà, đặt "ngôi nhà ong" xuống đất và mở mùng lưới ra là nó bỏ nhà bay hết trơn... Hai vợ chồng không biết chuyện gì, lại mở nắp ra thì mới biết tổ ong bên trong bị rụng và nát hết... Kinh nghiệm từ lần đó, sau này hai vợ chồng dùng dây buộc nhẹ nhàng và khiêng về cũng nhẹ nhàng, lại thành công".
Về thu hoạch mật ong, anh làm sao lấy, chúng có bỏ tổ không?
Anh vui vẻ chia sẻ kinh nghiệm của mình. Ban đầu, anh thu mỗi năm một lần vào giai đoạn tháng 6 đến tháng 7 âm lịch hàng năm. Muốn thu hoạch phải kiểm tra xem mặt sáp đã bít mật đều chưa. Thời điểm này là mật chất lượng tốt và nhiều nhất.
Hiện nay, học hỏi từ nhiều nguồn kiến thức, anh tiến hành lấy mật hai lần trên một năm. Lấy lần thứ nhất vào giai đoạn cuối tháng 2 đến đầu tháng 3 và lần thứ hai vào giai đoạn cuối tháng 8 đến đầu tháng 9 âm lịch hàng năm, sản lượng tăng đáng kể.
Do dùng "ngôi nhà ong" bằng chậu kiểng và lấy đó nuôi đến khi thu hoạch mật nên cách thu hoạch mật ong của anh cũng khác thường. Khi thấy tổ ong đủ điều kiện lấy mật, anh nhẹ nhàng mở chậu, tách láy các bánh ong lớn có nhiều mật và để lại 3 đến 4 bánh nhỏ hoặc con non nhiều để ong yên tâm ở lại phát triển tổ cho mùa vụ tiếp theo. Do nuôi theo cách này nên thu hoạch khó và chậm, cần sự khéo léo, nếu tăng số lượng sẽ tốn thời gian hơn nhiều.
Khi đề cập về hiệu quả kinh tế, anh cho biết, tuy mới thử nghiệm và số lượng chưa nhiều nhưng hiệu quả từ con ong mang lại cho gia đình là không nhỏ. Anh nói đây là nghề làm chơi ăn thiệt, chỉ bỏ vài cái chậu cũ mà nay gia đình thu hoạch cũng được 28 đến 30 lít mật trên một năm. Giá mỗi lít mật này trung bình khoản 450 nghìn đồng trên lít, tính ra trên 12 triệu rồi. Thấy mô hình hiệu quả, dễ làm, nhiều bà con xung quanh bắt đầu nuôi theo anh để vui nhà vui cửa.
Chắc tôi cũng về thành phố nuôi vài tổ ong cho vui nhà vui cửa và vì dưới này ong không có nhà mà ở, phải chui trong trụ điện khó bảo toàn nòi giống.
Nếu bà con gần xa thấy mô hình hay mong muốn đóng góp, chia sẻ kinh nghiệm với anh ấy thì liên hệ theo địa chỉ sau:
Họ và tên: Trần Văn Thiện
Địa chỉ: Thôn Suối Phèn, xã Sơn Long, Sơn Hòa, Phú Yên
Số điện thoại: 0925173558
